Meer bevoegdheden, minder controle
Inlichtingen- en veiligheidsdiensten mogen de communicatie van grote groepen mensen onderscheppen, zonder dat die mensen ergens van worden verdacht. Deze data kunnen de diensten, zonder hier eerst naar te kijken, uitwisselen met buitenlandse diensten. De Nederlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten mogen de apparaten van service providers en individuen hacken om toegang te krijgen tot het apparaat van een target (de persoon die onderwerp van onderzoek is). Daarnaast kunnen ze directe, geautomatiseerde toegang krijgen tot databanken van bijvoorbeeld overheidsorganen. Dit zijn vergaande bevoegdheden die een ernstige inbreuk vormen op de privacy van grote groepen mensen.
Het College voor de Rechten van de Mens heeft dan ook zorgen uitgesproken over deze wet.
Waarom is privacy eigenlijk belangrijk?
Privacy is voor veel mensen een vaag begrip en betekent voor veel van hen iets anders. Hierdoor is het soms lastig om uit te leggen waarom privacy zo belangrijk is. In elk geval zorgt privacy ervoor, dat mensen zichzelf kunnen zijn in alle verschillende rollen die zij in hun leven hebben. Zij kunnen hierbij zelf bedenken welke persoonlijke informatie zij willen delen met hun omgeving en welke niet. Zo gedragen mensen zich over het algemeen anders tegenover hun ouders dan tegenover hun vrienden of partner. Ook willen de meeste mensen niet dat hun zorgverzekeraar inzicht krijgt in hun boodschappenlijstje, of hun werkgever over wat zij in het weekend doen.
Wanneer de Staat op grote schaal informatie verzamelt, kan dat ook een ‘chilling-effect’ hebben. Mensen durven bijvoorbeeld niet meer over een onderwerp te demonstreren, of online naar informatie over dat onderwerp te zoeken. Ook schaadt het op grote schaal verzamelen van informatie belangrijke rechten en waarborgen voor een goed functionerende democratie en rechtstaat, zoals de bronbescherming van journalisten en het beroepsgeheim van de advocaat.
Bovendien is het de vraag of de Staat al die informatie veilig kan opslaan. Wanneer de veiligheid van de data niet gegarandeerd is, ontstaat de mogelijkheid dat de opslag gehackt wordt, en kan iedereen van alles met deze gegevens doen.
De Wiv is aangenomen door de Eerste Kamer
Het conceptwetsvoorstel ‘Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten’ (Wiv) is opgesteld ter vervanging van de Wiv 2002 en is op 2 juli 2015 gepubliceerd en opengesteld voor internetconsultatie. Niet vaak kwamen er zoveel reacties op een wetsvoorstel. Dit laat zien dat er grote ongerustheid bestaat over de veranderingen die deze wet beoogt door te voeren. Hierom zijn ook een aantal amendementen ingediend tijdens de discussie over het wetsvoorstel in de Tweede Kamer. Daarvan zijn er echter slechts drie aangenomen.
Helaas is het wetsvoorstel ook door de Eerste Kamer aangenomen. Een groep studenten heeft met succes het initiatief genomen om handtekeningen te verzamelen om een referendum over deze wet te houden. Burgers in Nederland kregen op 21 maart 2018 de mogelijkheid een stem uit te brengen over deze wet. Een bijzondere aangelegenheid, omdat het niet vaak voorkomt dat burgers een stem krijgen in het beleid van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten.
De meerderheid van de stemmers (49.4 procent) stemde tegen de huidige wettekst. Er liggen voorstellen om de wet op een aantal punten te wijzigen, welke besproken zullen worden in de Tweede en Eerste Kamer. De regering wilde daar echter niet op wachten en heeft de wet ongewijzigd in laten gaan op 1 mei 2018.
