Rechtsstaat in gevaar: Liberties-rapport 2025 onthult alarmerende trends

In 2016 werd in Nederland 7500 keer het water van huishoudens afgesloten wegens wanbetaling. De waterbedrijven controleren niet of zij ook kinderen afsluiten, maar dit gebeurt wel degelijk. Kinderen moeten vanwege hun kwetsbaarheid extra bescherming krijgen. Overheden dienen daarom het belang van het kind voorop te stellen bij het maken en uitvoeren van beleid.

Moslims en mensen met namen die als ‘buitenlands’ gezien worden, worden door banken gediscrimineerd. PILP en Discriminatie.nl zijn procedures gestart bij het College voor de Rechten van de Mens.

Het demonstratierecht is vastgelegd in verschillende internationale verdragen, de Nederlandse Grondwet en andere wetgeving. PILP zet zich in om dit grondrecht te verdedigen en verankeren in Nederland.

Bij etnisch profileren controleert de politie mensen (mede) op grond van hun etniciteit zonder dat dit objectief gerechtvaardigd is. Etnisch profileren leidt tot een ontoelaatbare vorm van discriminatie en is daarmee in strijd met internationale mensenrechtenverdragen.

Door het bundelen van krachten van onderzoekers, advocaten, experts en vertegenwoordigers van Roma, Sinti en woonwagenbewonersgemeenschappen maakt PILP zich sterk voor de rechten van deze groepen.

In oktober 2021 onthulde NRC dat zeker tien Nederlandse gemeenten heimelijk onderzoek hadden laten doen naar moskeeën en islamitische organisaties in hun stad. Met geld verstrekt door de NCTV huurden zij een particulier onderzoeksbureau in, NTA, waarvan de medewerkers moskeeën observeerden zonder zichzelf kenbaar te maken.

In 2015 is de gemeente Amsterdam  de ‘Top400’ gestart, een misdaadpreventieprogramma waarmee de gemeente en ketenpartners zich structureel mengen in de levens van kinderen en jongvolwassenen. De Top400 volgt op de Top600 uit 2011, dat zich richt op jongeren die eerder veroordeeld zijn voor een delict.

Wonen en de toegang tot huisvesting zijn belangrijke en actuele thema’s in Nederland. De dakloosheid is in 10 jaar tijd verdubbeld, jongeren zijn gedwongen om lang bij hun ouders te blijven wonen, de wachtlijsten voor een sociale huurwoning groeien snel, en een huis kopen is voor de meeste mensen vanwege de rap stijgende huizenprijzen geen optie. De overheid heeft de plicht om huisvesting voor iedereen te verwezenlijken.

SyRI is een risicoprofileringssysteem, gebruikt door de Nederlandse overheid, dat grote hoeveelheden persoonsgegevens van burgers koppelde en analyseerde. De manier waarop de overheid met SyRI grote hoeveelheden data inzette tegen haar burgers was ongekend, ondemocratisch en kende ernstige mensenrechtelijke bezwaren.

In Nederland wonen ruim 4.000 staatlozen, die als zodanig door de overheid zijn erkend. Daarnaast zijn er in Nederland nog eens ruim 80.000 mensen die geregistreerd staan als ‘nationaliteit onbekend’. We missen in Nederland echter een procedure om staatloosheid juridisch vast te stellen, waardoor de stap naar vastgestelde staatloosheid niet gemaakt kan worden. Dit levert veel problemen op. Zo maken ze geen aanspraak op de Staatloosheidverdragen, aangezien die enkel gelden voor erkende staatlozen.

Het huidige online communicatie-ecosysteem wordt gekenmerkt door een aantal zeer dominante Big Tech platformen en een op tracking gebaseerde reclame industrie die een eigen agenda hebben. Hierdoor kunnen burgers, activisten en maatschappelijke organisaties minder makkelijk hun stem laten horen, autoriteiten verantwoordelijk houden en gedurfde ideeën ontwikkelen. De vrijheid van communicatie staat daarmee onder druk, ook in Nederland.

Ernstige milieuvervuiling en de daardoor veroorzaakte onveiligheid in de leefomgeving raakt het welzijn van burgers. Het is niet alleen de Staat die verantwoordelijkheid draagt voor het tegengaan van klimaatverandering. Ook multinationals die met hun bedrijfsactiviteiten een grote rol spelen in de milieuvervuiling worden onder de loep genomen en opgeroepen tot de energietransitie.

Het integratiebeleid van Europese lidstaten, waaronder dat van Nederland, is in de laatste twee decennia steeds strenger geworden. Migranten moeten aan meer en hogere integratievereisten voldoen voordat hen een verblijfsvergunning wordt toegewezen. PILP verkent de juridische mogelijkheden om de mensenrechten van nieuwkomers te versterken.

Inlichtingen- en veiligheidsdiensten mogen de communicatie van grote groepen mensen onderscheppen, zonder dat die mensen ergens van worden verdacht. Deze data kunnen de diensten, zonder hier eerst naar te kijken, uitwisselen met buitenlandse diensten. Dit zijn vergaande bevoegdheden die een ernstige inbreuk vormen op de privacy van grote groepen mensen. Het conceptwetsvoorstel ‘Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten’ (Wiv) is opgesteld ter vervanging van de Wiv 2002 en is op 2 juli 2015 gepubliceerd en opengesteld voor internetconsultatie.