Een coalitie van maatschappelijke organisaties en burgers heeft de Koninklijke Marechaussee (Kmar) gedagvaard om een einde te maken aan discriminerende grenscontroles. Op 14 februari 2023 oordeelde het gerechtshof dat de werkwijze van de KMar een vorm van rassendiscriminatie is en heeft deze werkwijze verboden. Advocaten van PILP en Houthoff stonden de coalitie bij.
Etnisch profileren door de Marechaussee
Bij grenscontroles selecteerden marechaussees mensen mede op grond van hun uiterlijk voorkomen, huidskleur, of afkomst (etniciteit). Bovendien werkte de Koninklijke Marechaussee met risicoprofielen waarin etniciteit voorkomt. Bijvoorbeeld: mannen die snel lopen, goed gekleed zijn en die er “niet Nederlands” uit zouden zien. Dat is een vorm van discriminatie die in strijd is met de mensenrechten en het Nederlands recht en is dus verboden.
Etnisch profileren heeft een negatieve impact. Het is schadelijk voor de mensen die het treft, draagt bij aan stigmatisering van etnische minderheden, tast het vertrouwen in de overheid aan en blijkt niet effectief bij de bestrijding van criminaliteit.
De samenwerkende organisaties en burgers hebben de regering herhaaldelijk gewezen op de schadelijke effecten van etnisch profileren. Ook internationale mensenrechtenorganen wijzen Nederlandse al jaren op haar plicht om burgers tegen discriminatie te beschermen en etnisch profileren te voorkomen. Dit alles leidde niet tot wezenlijke verbeteringen.
Rechtszaak om discriminatie te stoppen
Ondanks alle kritiek en aanbevelingen hield het kabinet vol dat etniciteit in combinatie met andere kenmerken deel mag uitmaken van algemene risicoprofielen en gebruikt mag worden bij selectiebeslissingen. Daarmee stond het kabinet toe dat de Koninklijke Marechaussee burgers discrimineert. De Tweede Kamer was hiervan op de hoogte maar trad niet op. Daarom zag de coalitie zich genoodzaakt om naar de rechter te gaan.
De coalitie startte een civiele procedure tegen de staat. De coalitie stelde dat de Koninklijke Marechaussee geen gebruik mag maken van etniciteit bij selectiebeslissingen en het maken van risicoprofielen. Juridisch gezegd: het opstellen en hanteren van risicoprofielen waarvan etniciteit (mede) deel uitmaakt ten behoeve van grenscontroles is in strijd met het discriminatieverbod.
Als eisers in deze zaak traden op:
-
- Amnesty International
- Controle Alt Delete
- Antidiscriminatiebureau RADAR
- Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten
- Twee ‘niet-witte’ burgers die herhaaldelijk etnisch geprofileerd zijn door de Koninklijke Marechaussee.
De coalitie wordt bijgestaan door advocaten van PILP en van Houthoff.
Uitspraak in Hoger Beroep
Na een negatieve uitspraak van de rechtbank in eerste aanleg oordeelde het gerechtshof Den Haag op 14 februari 2023 dat de huidige werkwijze van de KMar een vorm van rassendiscriminatie is en heeft deze werkwijze verboden. Een baanbrekende uitspraak. De Nederlandse Staat gaat niet in cassatie tegen de uitspraak van het gerechtshof Den Haag over etnisch profileren door de Koninklijke Marechaussee. De Staat legt zich neer bij de uitspraak van het gerechtshof en daarmee is die uitspraak definitief.
Meld discriminatie door de Marechaussee
Denk je dat je vanwege jouw afkomst of huidskleur bent gecontroleerd of ben je discriminerend behandeld door een medewerker van de Koninklijke Marechaussee? Deel dan je ervaringen met een antidiscriminatiebureau. Daar staan klachtbehandelaars voor je klaar. Zij bieden een luisterend oor en ondersteuning bij het voeren van een klachtenprocedure.
