VN Gehandicapten Verdrag
Op 13 december 2006 hebben de Verenigde Naties het Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap (VN Verdrag) aangenomen. Dit internationale mensenrechtenverdrag heeft als doel de mensenrechten en fundamentele vrijheden van personen met een beperking te bevorderen, beschermen en waarborgen.
Het verdrag is vernieuwend, omdat het bestaande mensenrechtennormen verder uitwerkt en concretiseert. Het draagt zo bij aan de effectieve verwezenlijking van deze rechten voor mensen met een beperking. Centrale thema’s binnen het verdrag zijn persoonlijke autonomie, inclusie en volledige participatie. Verder is er veel aandacht voor intersectionele discriminatie van kwetsbare groepen zoals vrouwen en kinderen, en volledige gelijkheid tussen alle mensen, met of zonder handicap. Deze normen staan erg mooi op papier, maar het is nog maar de vraag of ze in de praktijk worden gerespecteerd.
In Nederland is het Verdrag op 14 juli 2016 in werking getreden.
Treinen zonder Toilet
Het is van groot belang dat het openbaar vervoer in Nederland toegankelijk is voor iedereen. Zonder toiletten in de treinen is dit helaas niet het geval: de aanwezigheid van een toilet in de trein is voor een grote groep mensen, waaronder ouderen, mensen met blaas- en darmproblematiek en chronisch zieken essentieel en onmisbaar.
De toiletten zijn uit de trein gehaald vanwege bezuinigingsoverwegingen, en het idee dat toiletten niet nodig zijn voor kortere afstanden. Er is bij het nemen van deze beslissing helaas geen rekening gehouden met de effecten op de toegankelijkheid van het openbaar vervoer door dit beleid.
In 2010 laaide er in de media kritiek op toen bleek dat er bij een nieuw model van NS sprinters geen toiletten aan boord zouden zijn. Als reactie heeft de toenmalige Staatssecretaris aangegeven dat er vanaf 2015 geen treinen zonder toilet meer mogen worden aangeschaft. Daarnaast moeten alle huidige sprinters uiterlijk in 2021 zijn voorzien van een toilet.
Ondanks het grote tijdsbestek van de NS plannen wordt er op landelijk niveau nu wel rekening gehouden met het recht op mobiliteit van mensen met een beperking.
Over het algemeen staan regionale vervoersbedrijven positief tegenover deze aanpassing, maar sommigen wachten nog op een aanbesteding vanuit de provincie. Er zijn dan ook provincies in Nederland waar voor de regionale treinen nog niet tot aanpassingen van de treinen is besloten. Dit is een groot probleem en zou schending van het VN Verdrag kunnen opleveren.
Recht op Toegankelijkheid en Mobiliteit
Er zijn twee specifieke artikelen in het VN Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap van toepassing op de situatie van treinen zonder toiletten.
Artikel 9 richt zich als eerste op toegankelijkheid van vervoer. Dit artikel verwoordt de verplichting tot het nemen van passende maatregelen om personen met een handicap op voet van gelijkheid met anderen de toegang te garanderen tot vervoer.
Artikel 20 van ditzelfde verdrag stelt dat Staten die partij zijn van het verdrag verplicht zijn “de persoonlijke mobiliteit van personen met een handicap te vergemakkelijken op de wijze en op het tijdstip van hun keuze en tegen een betaalbare prijs”. Het doel van het verdrag gaat verder dan het bevorderen van de rechten van mensen met een beperking: het heeft ook als doel om hun inherente waardigheid te bevorderen.
Het PILP doet onderzoek naar de juridische mogelijkheden om dit probleem aan te kunnen pakken.
