Seksisme en het CEDAW
De laatste tijd is de problematiek rondom seksisme meer onder de aandacht gekomen. Seksisme betekent het discrimineren op basis van geslacht. De Nederlandse Staat moet passende maatregelen nemen om vooroordelen over minderwaardigheid op basis van geslacht uit te bannen op grond van artikel 5 lid a van het VN-Vrouwenrechtenverdrag (CEDAW).
Seksisme in reclame volgens VN Vrouwenrechtencomité
Volgens het Vrouwenrechtencomité van de Verenigde Naties moeten reclame-uitingen die vermeend seksistisch zijn (ook) onderzocht worden in het kader van artikel 5 van het CEDAW. Het Vrouwenrechtencomité zegt dat een reclame seksistisch is wanneer er een negatief stereotype neergezet wordt van een vrouw of een vrouwenlichaam geobjectiveerd wordt: ‘(..) discrimination against women includes differences in treatment that exist because of stereotypical expectations, attitudes and behavior directed towards women.’
Het aanhoudend negatief stereotyperen van vrouwen is volgens het Vrouwenrechtencomité een rem op de ontwikkeling naar verdere gelijkheid tussen mannen en vrouwen.
Reclame Code Commissie gaat toetsen aan CEDAW
De Reclame Code Commissie (RCC) gaat toetsen aan het CEDAW. Dit blijkt uit een recent oordeel van de RCC over een campagne van modebedrijf Suit Supply.
De uitspraak volgt op een bezwaar van het Clara Wichmann Proefprocessenfonds en PILP. Volgens het Clara Wichmann Proefprocessenfonds en PILP was de manier waarop (vermeend) seksistische reclames tot nu toe door de RCC werden beoordeeld namelijk onvoldoende en onjuist.
In het oordeel van 12 oktober 2016 heeft de RCC benadrukt dat er aan het CEDAW getoetst is, en heeft daarbij ook toegelicht op welke wijze deze toetsing heeft plaatsgevonden.
Het Clara Wichmann Proefprocessenfonds en PILP zijn blij dat de RCC de belangrijke normen uit het Vrouwenrechtenverdrag daadwerkelijk toepast. Dit zou tot betere en vollediger oordelen moeten leiden. Het Clara Wichmann Proefprocessenfonds en PILP hebben an sich namelijk geen probleem met bloot of seks in reclames. Het gaat hen om het negatief stereotyperen van vrouwen en het objectiveren van het vrouwenlichaam in een tijd waarin vrouwen, ook in Nederland, nog een achtergestelde positie hebben en veel vaker dan mannen slachtoffer zijn van seksueel geweld, seksuele intimidatie en discriminatie.
Het Clara Wichmann Proefprocessenfonds en PILP raden dus aan om bij toekomstige klachten over een (vermeend) seksistische reclame gebruik te maken van het CEDAW en de overwegingen van het Vrouwenrechtencomité.
Wat doet PILP?
PILP onderzoekt, in samenwerking met het Clara Wichmann Proefprocessenfonds en enkele rechtswetenschappers, de toepassing van het CEDAW in zaken rondom vermeend seksisme in het openbaar.
Onderzoek door PILPG
Zo is onderzoek in opdracht van Clara Wichmann Proefprocessenfonds en PILP uitgevoerd door het onafhankelijke PILPG. Uit het eerste onderzoek van PILPG, getiteld ‘Sexism in advertising: international framework under the CEDAW’, volgt hoe het CEDAW en het Vrouwenrechtencomité aankijken tegen seksistische en stereotyperende reclames en hoe ze de taak van de Staat op dit gebied zien. Uit het tweede onderzoek, ‘Legal frameworks regarding sexism in advertising: comparison of national systems’, blijkt dat veel van de omringende en onderzochte landen, zoals Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk, reclame-uitingen niet alleen toetsen op de vraag of deze uitingen in strijd zijn met de goede zeden, de goede smaak en het fatsoen, maar ook op de vraag of de uitingen seksistisch of stereotyperend zijn in de zin van artikel 5 lid a CEDAW.
Gesprek met de Reclame Code Commissie
Naar aanleiding van deze onderzoeken naar seksisme in reclames en het CEDAW, heeft PILP, samen met het Clara Wichmann Proefprocessenfonds een brief gestuurd aan de RCC. Daaruit volgde een gesprek. Het gesprek ging onder andere over het onderscheid tussen seks en seksisme. De RCC heeft hierin aangegeven bij een klacht waarin expliciet gevraagd wordt om te toetsen op seksisme en stereotypering, daar ook op te zullen toetsen.
Klacht over seksistische reclame
Vervolgens is door PILP en het Clara Wichmann Proefprocessenfonds een klacht ingediend tegen de laatste reclame van het bedrijf Suit Supply. De ‘Toy boys’ campagne van dit bedrijf heeft tot veel ophef geleid en velen meenden dat deze seksistisch was.
Tegen de ‘Shameless’ reclamecampagne van het bedrijf Suit Supply werden in 2010 144 klachten ingediend. De RCC wees deze allemaal af. De RCC bekeek deze reclames voornamelijk door de bril van de zedelijkheid: zit er niet teveel bloot en/of seks in deze reclame? Zo sprak de RCC afgelopen zomer nog een oordeel uit over een reclame van Radio 538, waarin een grotendeels blote vrouw met een poes voor haar geslachtsdeel wordt gebruikt om het radiostation aan te prijzen. De RCC benoemde dit weliswaar als zijnde seksistisch, maar onderbouwde dit slechts door te wijzen op de afgebeelde (dubbelzinnige) seksualiteit. Volgens de RCC is dit ‘in strijd met de goede smaak en/of het fatsoen’.
De RCC heeft de klachten tegen deze Suit Supply reclame gegrond verklaard. Toch bleek nog niet duidelijk of de juiste toets uit het CEDAW wel was toegepast. Zo werd het verdrag er niet concreet in genoemd. Het Clara Wichmann Proefprocessenfonds en PILP gingen daarom in bezwaar om opheldering te vragen.
In het daaropvolgende mooie en uitvoerige oordeel van 12 oktober 2016 heeft de RCC benadrukt dat er aan het Vrouwenrechtenverdrag getoetst is, en heeft daarbij ook toegelicht op welke wijze deze toetsing heeft plaatsgevonden.
