Een klimaatactivist die deelgenomen had aan een burgerlijke ongehoorzaamheidsactie (de bezetting van een fossiele brandstoffaciliteit) kreeg ruim twee jaar daarna een brief van het Openbaar Ministerie (OM) met de beslissing hem voor die actie een voorwaardelijk sepot op te leggen.

Volgens het OM betekende dit dat hij niet vervolgd zou worden op de voorwaarde dat hij zich gedurende twee jaren “niet aan enig strafbaar feit zal schuldig maken dan wel op andere wijze zich zal misdragen.”

Na overleg met academici en met strafrechtadvocaat Tosca Urbanus van Jebbink Soeteman Advocaten besloot het PILP-NJCM de klimaatactivist te ondersteunen in zijn klacht over deze beslissing. Lees hier de gronden die we naar het OM stuurden.

In de kern kwam ons bezwaar erop neer dat burgerlijke ongehoorzaamheidsacties onder het recht op betoging kunnen vallen. Als het OM meent dat iemand te ver is gegaan kan er vervolgd worden. Als de actie binnen de grenzen van het recht op betoging is gebleven moet er geseponeerd worden. Een voorwaardelijk sepot, waarbij aan een klimaatactivist onder andere wordt aangezegd dat hij zich twee jaar niet mag ‘misdragen’ kan zorgen voor een chilling effect: zonder de activist te vervolgen wordt er toch het signaal afgegeven dat de actie verkeerd was en wordt er gesuggereerd dat de activist zich de komende twee jaar beter gedeisd kan houden.

Het is niet voor niets dat er een sepotgrond bestaat voor maatschappelijke belangenconflicten (sepotgrond 44). Het strafrecht moet met terughoudendheid toegepast worden wanneer het betogingsrecht op het spel staat.

Ook is vaag wat ‘zich misdragen’ inhoudt en zijn er geen waarborgen tegen een onbehoorlijke toepassing van het voorwaardelijk sepot. Zo staan er geen effectieve rechtsmiddelen open tegen de oplegging van een voorwaardelijk sepot.

Het OM heeft de gronden bekeken en heeft vervolgens besloten ons gelijk te geven: het voorwaardelijk sepot is deze week omgezet naar een ‘gewoon’ sepot.

De klimaatactivist is blij met het resultaat: ‘Het is een overwinning voor het demonstratierecht. Dankzij de steun van de specialisten van PILP en andere advocaten kunnen wij de moed tonen om klimaatverandering te beperken.’

Daun Hwang, projectmedewerker van het PILP en mensenrechtenjurist, over de positieve uitkomst: ‘wij zijn verheugd met deze uitkomst en hopen dat het OM het middel van het voorwaardelijk sepot niet meer inzet na demonstraties en burgerlijke ongehoorzaamheidsacties. Indien het wel weer gebeurt raden we burgers aan een klacht in te dienen (of in te laten dienen door hun advocaat) en daarbij gebruik te maken van onze gronden.’